Βατάτσα Λάσκαρις

Βατάτζα Λάσκαρη της Βεντιμίλια
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1268 Βεντιμίλια
Θάνατος	1336 Κοΐμπρα
Τόπος ταφής	παλαιός καθεδρικός ναός της Κοΐμπρα
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Μαρτίμ Άνες δε Σοβερόζα (1285–1295)
Γονείς	Γουλιέλμος Πιέτρο Α΄ της Βεντιμίλια και Ευδοκία Λασκαρίνα
Σχετικά πολυμέσα

H Βατάτσα Λάσκαρις, πορτ. Vataça Lascaris di Ventimiglia (1268 ή π. 1272 - 1335 ή π. 1336) από τον Οίκο της Βεντιμίλια ήταν κόρη του κόμη της Βεντιμίλια και με τον 2ο γάμο της έγινε κυρία του Λοάρες στην Πορτογαλία.

Βιογραφία

Ήταν κόρη του Γουλιέλμου-Πέτρου Α΄ κόμη της Βεντιμίλια & κυρίου του Τέντε (π.1230-1283) και της Ευδοξίας Βατάτζη (1248-1311), κόρης του Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρη Βατάτζη Αυτοκράτορα των Ρωμαίων στη Νίκαια.

Αδελφός της Ευδοξίας ήταν ο ανήλικος Ιωάννης Δ΄ Βατάτζης, τον οποίο ο επίτροπός του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος, έπειτα από την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1261, τύφλωσε και εκτόπισε, ενώ πάντρεψε τις αδελφές του Ιωάννη Δ΄ με ξένους: η Ευδοξία παντρεύτηκε τον Πέτρο και ταξίδευσε στο Τέντε της Λιγουρίας.

Ο τάφος της Βατάτσα Λάσκαρις, του 1336, στον Παλαιό Καθεδρικό της Κοΐμπρα, φέρει γύρω του δικέφαλους Ρωμαϊκούς αετούς.

Την ίδια εποχή πρέπει να έφυγε από την Αυλή της Νίκαιας και η Άννα των Χοενστάουφεν (1230-1307), χήρα του Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (π.1193-1254), πάππου της Ευδοξίας, η οποία επέστρεφε στην πατρίδα της Σικελία, όπου εξουσίαζε ο αδελφός της Μανφρέδος της Σικελίας. Το 1266, έπειτα από τον θάνατο του Μανφρέδου και την κατάκτηση της Σικελίας από τον Κάρολο Α΄ των Καπετιδών-Ανζού, η Άννα διέφυγε στην Αραγωνία, όπου η ανιψιά της Κωνσταντία των Χοενστάουφεν είχε παντρευτεί τον Πέτρο Γ΄ της Αραγωνίας και είχε κόρη την Ελισάβετ. Η Ευδοξία είχε και εκείνη μεταβεί στην Αραγωνία από τότε που απεβίωσε ο σύζυγός της, ζητώντας να ξεφύγει από την κυριαρχία των Καπετιδών-Ανζού στη Γένουα. Και οι δύο Ρωμαίες ευγενείς δέσποινες βρήκαν προστασία και σεβασμό στην Αυλή. Εκεί οι δύο τους μάλλον θα ασχολήθηκαν με τη διπλωματία μεταξύ Αραγωνίας, Σικελίας και Κωνσταντινούπολης. Η Ευδοξία με την Ελισάβετ απέκτησαν -λόγω των κοινών ενδιαφερόντων τους με την πολιτική- εγγύτητα και φιλία.

Το 1288 η Βατάτσα συνόδευσε την πριγκίπισσα Ελισάβετ στην Πορτογαλία, για τον γάμο εκείνης με τον Ντένις Α΄ της Πορτογαλίας. Ως κυρία της Αυλής, φίλη και συγγενής της Ελισάβετ (ήταν και οι δύο απόγονοι του Ανδρέα Β΄ τη Ουγγαρίας) ανέλαβε την εκπαίδευση των παιδιών της βασίλισσας. Έμεινε στην υπηρεσία της Ελισάβετ και έγινε κυρία του Σαντιάγo δο Κασέμ και του Σίνες, κ.ά.

Το 1302 πήγε με την Κωνσταντία, κόρη του Ντένις Α΄ και της Ελισάβετ, στην Καστίλη, για τον γάμο εκείνης με τον Φερδινάνδο Δ΄ της Καστίλης· ο γάμος θα επισφράγιζε την ειρήνη μεταξύ των δύο βασιλείων. Εκεί έμεινε ως το τέλος της Κωνσταντίας: η Κωνσταντία είχε αφήσει τον γιο της Αλφόνσο ΙΑ΄ της Καστίλης στην φροντίδα της Ευδοξίας, για να πάει η ίδια στην Άβιλα, όπου η Αυλή θα αποφάσιζε για την κηδεμονία του νήπιου βασιλιά. Όμως η Κωνσταντία απεβίωσε στη διαδρομή και η Βατάτσα επέστρεψε στην Πορτογαλία.

Το 1317 η Βατάτσα δημιούργησε μία μικρή Αυλή στο κάστρο Σαντιάγο δο Κασέμ, που της είχε δώσει ο βασιλιάς Ντένις Α΄ το 1310/15. Εκεί αφιερώθηκε στη διοίκηση των μεγάλων ιδιοκτησιών της ως το 1325/32, όταν ακολούθησε την Ελισάβετ βασίλισσα της Πορτογαλίας στην Κοΐμπρα. Απεβίωσε εκεί το 1336 και ο εντυπωσιακός της τάφος στον παλαιό καθεδρικό της Κοΐμπρα, που αποδίδεται στον γλύπτη Μέστρε Πέρο, έχει γύρω του ανάγλυφους δικέφαλους αετούς, σύμβολο των Λασκάρεων και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οικογένεια

Παντρεύτηκε πρώτα το 1285/88 τον Μαρτίμ Άνες δε Σοβερόζα, που απεβίωσε το 1296 άτεκνος.

Το 1296 η Βατάτσα έκανε δεύτερο γάμο με τον Πέδρο Ζόρνταν δε Ούριες, κύριο του Λοάρε, που απεβίωσε το 1350. Αυτός είχε διακριθεί στην υπηρεσία του Αραγωνικού στέμματος στη Σικελία και είχε βοηθήσει αποτελεσματικά τον Αλφόνσο Γ΄ της Αραγωνίας ενώπιον των ευγενών της Ένωσης. Είχαν γιο:

• Πέδρο Ζορντάν ντε Ουρίες υ Λάσκαρις ντι Βεντιμίλια, κύριος του Λοάρε και του Αλκάζαρ έγινε βάιλος, στρατηγός το 1356 και μέλος του Βασιλικού Συμβουλίου της Αραγωνίας. Αγόρασε από τον Πέτρο Δ΄ της Αραγωνίας την κώμη του Αλκάζαρ για 50.000 εσκούδος. Ίδρυσε το παρεκκλήσιο του Σαιντ Άντον -σημερινό Σαίντ Κόσμο & Νταμιάνο- στην εκκλησία του Σαιντ Ντόμινικ στην Ουέσκα και εγκατέστησε εκεί αδελφότητα. Νυμφεύτηκε τη Τόντα Μαρτίνεζ δε Ρίγλος και είχε έναν γιο και μία κόρη.

Πηγές

• "Tres princesas griegas en la corte de Jaime II de Aragon", Joaquin Miret y Sans, in _Revue hispanique_ 15 (1906)
• "A Byzantine Princess in Portugal" (Studies in Memory of David Talbot Rice) Author(s):Michael Maclagan (Maclagan, Michael) Edinburgh Publication 1975~
• "Vataça: uma dona na vida e na morte" Revista da Faculdade de Letras – História, 3ª série, III (1986), pp. 159–193